Vilnius – Litouwen

Vilnius – Litouwen

In januari 2022 bezocht ik samen met mijn zoon Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Samen maakten we er een flinke stadswandeling. Na eerder de andere Baltische Staten bezocht te hebben was ik wel nieuwsgierig hoe het er hier aan toe ging. We vlogen in ongeveer 2 uur vanaf Eindhoven met Wizzair heen en met Ryanair weer terug. Het vliegveld ligt op slechts enkele kilometers van de stad zodat je zo in het centrum bent. Er zijn busverbindingen en er is een station. Omdat het laat was en wij nog wilden eten kozen we voor de snelste optie, een taxi a 13 euro. Ons hotel lag in het centrum.

Pilies Gatve

Litouwen

Litouwen heeft ongeveer 3,5 miljoen inwoners en Vilnius zelf ca. 600.000. Qua oppervlakte is Litouwen 1,5 x groter dan Nederland. Sinds 2004 is het land bij de Europese Unie en hanteert het ook de Euro. Vilnius ligt aan de rivier de Neris en aan het kleine zijriviertje de Vilnia waarnaar de stad vernoemd is. Men spreekt er overwegend Litouws, een kleine groep spreekt Pools en een klein deel Russisch. Vilnius ligt wat noordelijker dan Nederland zodat de dagen in de winter korter zijn en in de zomer langer. In de winter kan het er ijskoud zijn.

Onderstaand alvast een korte video-impressie.

Onze stadswandeling

In Vilnius barst het van de kerken, niet toevallig dus dat ons hotel tegenover een kerk lag; de “Kathedraal van de Ontslapenis van de Moeder Gods” (wat een naam zeg). Hier beginnen we aan onze stadswandeling en lopen eerst de zelf uitgeroepen republiek Užupis in.

Kathedraal van de Ontslapenis van de Moeder Gods Vilnius

Užupis

Užupis is een merkwaardige artistieke wijk die aan de oostzijde van de Vilnia ligt. Vroeger was het een slechte vervallen buurt maar nu is deze buurt hip. Als we het bruggetje over willen steken zien we een bord staan dat we een republiek binnen gaan en de onderschriften doen al vermoeden dat het allemaal als een soort carnavaleske grap bedoeld is. De brug zelf is behangen met welbekende slotjes met namen erop.

upio uzupis
Užupis Republiek

Lopen we de wijk in, dan komen we uit op een plein met het standbeeld van de Engel van Užupis die de artistieke vrijheid van de wijk uitbeeld. De zelf uitgeroepen republiek heeft een eigen vlag en beschikt over een eigen leger van 12 man. Op 1 april wordt de onafhankelijkheid gevierd en vloeit er bier uit de pomp en kan er een stempel in het paspoort gezet worden.

De Engel van Užupis en de pomp er voor.

Een trekpleister van Užupis is de Grondwet van Užupis, deze is in vele talen aan de muur in de straat Paupio G. opgehangen en kent bijzondere wetten zoals “het recht om te huilen” en “het recht om lief te hebben”.

constictutio uzupis
De grondwet van Užupis in vele talen

Sint Anna Kerk

We verlaten Užupis weer door de rivier weer over te steken en komen uit bij de Sint Anna Kerk. Dit is een erg mooie kerk opgetrokken uit rode bakstenen.

De Sint Anna Kerk

Drie Kruizen Monument

Hierna lopen we even het Bernardina Park in en gaan daarna links van het park de rivier de Vilnia weer over. Hier ligt de Nederlandse Ambassade, maar wij lopen een stuk naar rechts waarna we linksaf de “Kale Berg” gaan beklimmen om bij de drie kruizen uit te komen.

De kruizen staan symbool voor de stad. Het platform voor de kruizen biedt een prachtig uitzicht over de stad.  Al eeuwen staan hier op de berg kruizen waaraan een legende ten grondslag ligt.

Kasteel van Gediminas

Uitzicht vanaf de Kale Berg met rechts het Kasteel van Gedimina.

Vanaf de “Kale berg” hadden we al prachtig uitzicht op het Kasteel van Gediminas; na de klim dalen wij weer aan de andere kant af en komen bij dit kasteel uit. Er zijn in het arsenaal onder aan de voet van de heuvel diverse musea gevestigd zoals het Nationaal Museum. Het binnenterrein is vrij toegankelijk en te voet of met een lift (ca. 2 euro) kun je naar de Gedeminastoren toe die op de heuvel ligt alwaar je van het uitzicht kunt genieten.

Uitzicht over het Arsenaal en de Neris

Koning Mindaugas

Terug beneden lopen we langs het Arsenaal op en komen we bij het monument van Koning Mindaugas uit. Mindaugas was in de 13e eeuw de stichter van Groothertogdom Litouwen en de enige koning die Litouwen gekend heeft, na hem verviel de titel weer.

Koning Mindaugas

Kathedraal van Vilnius

Op deze plek stroomde vroeger een zijtak van de Vilnia om de stadsmuur. Eén toren van de vroegere stadsmuur staat er nog, de klokkentoren van de kathedraal. De toren samen met de prachtige kathedraal vormt het stadsbeeld van Litouwen en het hart van de stad.

De Kathedraal van Vilnius en de klokkentoren

De Baltische Weg

Op 23 augustus 1989 was er vreedzame demonstratie in de alle drie de Baltische Staten. Twee miljoen demonstranten vormen een menselijke ketting van 600 kilometer tussen Vilnius en Tallinn, de Baltische Weg. De demonstranten wilden onafhankelijkheid. Het plein voor de kathedraal was het beginpunt van deze ketting en staat dus als symbool voor de huidige onafhankelijkheid. Als herinnering hieraan zijn er 2 stenen in de bestrating bij de toren geplaatst, de Wondersteen (Stebuklas) en Magic Footprints.

Even ten noorden van de rivier aan de westzijde van het zakelijke centrum bevind zich nog een mooi monument ter herinnering aan deze dag: Laisvės kelias. Ik kwam hier later pas achter anders was ik er zeker langs op gegaan.

Bron foto https://laisveskelias.lt

 

De oude stad

Vanaf het plein kun je in oostelijke richting 1,8 km de brede Gedimo Promenade in lopen. De promenade kenmerkt zich door imposante gebouwen in diverse stijlen en veel winkels. Wij liepen echter eerst in zuidelijke richting de oude wijk in waarbij we eerst bij het Presidentiële Paleis uitkomen.

Presidentiële Paleis

We passeren het paleis en lopen verder de smallere straatjes in, de Gaono gatve en de Stiklių gatve. De oude gevels zijn nog fantastische versiert met kerstspullen en we laten ons verrassen door af en toe een zijstraatje of binnenpleintje in en uit te lopen. Hier moet je ook doelloos rondslenteren.

Uiteindelijk komen we uit bij het grote plein met het Stadhuis.

Stadhuis Vilnius

Van hier lopen we even de Didžioji gatve door waar winkels en kerken elkaar afwisselen. We nemen even een zijstraat, de Didžioji gatve waar in 2008 een groep kunstenaars besloten de muren te bekleden met kunstzinnige objecten die aan auteurs doen herinneren.

We lopen weer terug naar het plein met het stadhuis en dan verder langs kerken en mooie gebouwen naar de oude stadspoort; de Poort van de Morgenrood. In de poort bevind zich een kapel met de afbeelding van de onze lieve vrouw, Maagd Maria een voorwerp van verering.

Poort van de Morgenrood

We verlaten de oude wijk en lopen richting de Markthal waarin wij ons ineens in een ander tijdperk wanen. Oude vrouwen die de hele dag achter een stapel potten appelmoes en augurken zitten, vele marktkramen met diverse producten waaronder verse groenten en vleeswaren. Altijd mooi zo’n markthal.

Daarna lopen we richting het station en zien een aantal oude rijtuigen en locs van het spoorwegmuseum staan. Bij het station nemen we de bus (lijn 2g) naar de TV toren van Vilnius.

Openbaar vervoer Vilnius

We kopen bij de kiosk van Narvesen een ov kaart voor 1,50 euro en zetten er een aantal ritten op voor 0,65 euro per rit. Eén rit duurt 30 minuten. Meer info over het ov, routeplanner en routeoverzicht via de site www.judu.lt

De TV Toren

Het hoogste gebouw van Litouwen is TV toren met 326,5 meter. Op 165 meter hoogte bevind zich een platform met een diameter van 38 meter waarin een restaurant is gevestigd en dus publiekelijk toegankelijk is. De bouw startte in 1974 en in 1980 was de toren gebruiksklaar. Tegen betaling van 6 euro entree ga je supersnel met de lift omhoog waar je een geweldig uitzicht over Vilnius, alle aansluitende stadswijken en de rivier hebt. Je kunt rustig aan het raam gaan zitten waar je in 55 minuten 360 graden rond draait.

In de winterdag is de omgeving van de toren afgesloten in verband met gevaar voor vallende ijs. Er is dus een soort tunnel aangelegd om bij de voet van de toren te komen.

Symbool voor onafhankelijkheid

De TV toren staat ook symbool voor de vrijheid en onafhankelijkheid van Litouwen. Op 13 januari 1991 was dit het strijdtoneel van onlusten waarbij 12 vooral jonge demonstranten omgekomen zijn. Ter nagedachtenis aan deze gebeurtenis staat er een prachtige bronzen sculptuur van 8 meter hoog genaamd Aukojimas (slachtoffers). Het onderste deel is een klok met hierop het volkslied geschreven.

Het uitzicht vanuit het restaurant

Oost Europese architectuur

Zodra je het oude centrum van Vilnius verlaat zie je al snel de typisch troosteloze grauwe grijze woonkolossen; hele wijken vol met saaie grote flatgebouwen die stammen uit de tijd van de USSR. Tussendoor wel wat trapveldjes, OV aansluitingen en wat winkeltjes of een kiosk.

Filmset HBO serie Chernobyl

De wijk Fabijoniškės werd gebruikt als filmset voor de serie van HBO Chernobyl. De grauwe flatgebouwen komen hier aardig overeen met de bebouwing van de stad Pripyat in de Oekraïne, onder de rook van de geëxplodeerde kerncentrale. Met name blok 92 met de vredig spelende kinderen en moeders met kinderwagens zie je terug komen. Voor ons reden om de buslijn 2G verder te volgen tot aan halte Kaimelio in de wijk Fabijoniškės en de sfeer van deze wijk te proeven.

Blok 92 Fabijoniškės

Ondanks de vele woonkolossen is het op straat en in de parken tussen de flats opvallend rustig. Onderhoud is aan de flats wordt er nauwelijks gepleegd zodat de uitstraling inderdaad troosteloos is. Natuurlijk kan zo’n appartement van binnen hartstikke netjes en gezellig zijn maar van buitenaf straalt het niet uit.

De Story of het Nationale Stadion Vilnius

We lopen aan de zuidkant de wijk weer uit en komen uit bij het grote Akropolis winkelcentrum. Hier bij alle uitvalswegen is men in 1987 begonnen met de bouw van een Nationaal Voetbalstadion. Echter met het uiteenvallen van de Sovjet Unie is de bouw toen stil gelegd. Later zijn er nog pogingen gedaan om de bouw weer vlot te trekken maar deze strandden allen. Ondertussen groeide de bomen tussen de tribunes door omhoog wat een macabere aanblik gaf.

Maar toe wij er aan kwamen hoorden we sloophamers en kettingzagen. Het project zal in 2022 toch opnieuw vlot getrokken worden met de bouw van een geheel nieuw stadion. De oude fundamenten van het nooit afgebouwde stadion worden nu eerst gesloopt. ‘s Avonds zie ik een reportage op televisie dat na jaren toevallig net vandaag eindelijk de (sloop-) werkzaamheden hervat zijn.

Hierna pakken we weer buslijn 3G naar het centrum en stappen uit bij de grote winkelstraat Gedimino Promenade. We slenteren langs de winkels, gebouwen en parken op waarna we in de Vilnius Gatve een biertje pakken bij het Brussels Café. Het is al donker, de dag zit er op.

De volgende dag

Tegen 12 uur moeten we weer op het vliegveld zijn dus hebben we nog een paar uurtjes om nog wat bezichtigingen te doen. Na het ontbijt pakken we de tas in en sjouwen de stad in. Alles is compact, makkelijk dus.

Vilnius Concert- and Sportpaleis

We steken de grote rivier weer over en komen uit bij een ander oud communistisch bolwerk, het Vilnius Muziek- en Sportpaleis. De gigantisch grote hal gebouwd in 1971 ligt er totaal vervallen bij en is imposant om te zien.

Vilnius Muziek- en sportpaleis

Het paleis is nogal controversieel; het is gebouwd op een oude Joodse begraafplaats Piramónt. Ook staat het gebouw symbool voor het typische communisme en datzelfde gebouw was ook weer het toneel van de ondergang van het communisme. De slachtoffers die in 1991 bij de TV Toren omgekomen zijn hadden hier de begrafenisviering. Kortom, wat moet je met zo’n gebouw? Bouwplannen voor ombouw tot een congrescentrum strandden vooralsnog. Architectonisch gezien is het gebouw wel uniek, het staat voor en herinnert aan het moderne communisme. Het zou naar mijn mening behouden moeten blijven.

Het Litouwse Nationale opera en ballet theater

Het Litouwse Nationale opera en ballet theater

We lopen verder, steken de rivier weer over en komen uit bij een ander oud communistisch bouwwerk, het theater/operagebouw. Ook dit gebouw stamt uit de jaren 70 maar is nog wel volop in gebruik. Boven de ingang aan de rivierzijde pronken nog klassieken beelden.

Hierna steken we de rivier weer over.

The sky is the limit

Als laatste lopen we nog even naar het nieuwe moderne stadsdeel. Tekenen van een moderne stad met moderne architectuur. Dit deel van Vilnius is het zakelijke deel met banken en andere kantoren.

Hierna stappen we weer op buslijn 3G die ons rechtstreeks naar het vliegveld brengt. Het begint net wat te sneeuwen als we daar aankomen.

Wat wij niet gezien hebben

Aangezien wij maar een korte tijd in de stad waren zijn er altijd een aantal dingen die we niet hebben kunnen bezoeken zoals:

  • Frank Zappa Monument
  • Orthodoxe Kerk van Sint-Constantijn en Sint-Michaël
  • Shopping Malls aan de noordkant van de stad
  • Petrus en Pauluskerk
  • Kerkhof zuidoostkant stad
  • Binnenkanten van musea zoals het KGB museum

Reden om ooit terug te gaan dus.

De route

Meer over Baltische Staten: